К читателям

Страничка общества польской культуры «Ясна Гура» г. Тирасполя выходит в газете «Гомін» уже не один год. Мы приобщаем читателей к истории Польши, рассказывая интересные и познавательные факты; знакомим с писателями, которые создают свои произведения для детей и молодёжи; уделяем много внимания польским национальным традициям и обычаям, в том числе и религиозным. Освещаем также деятельность польской общины, действующей в столице ПМР.

Страничку «Ясна Гура» читают в Посольстве Польши в РМ и в Министерстве культуры Польши. Мы дарим газету туристам, которые посещают Приднестровье, для знакомства с поляками нашего многонационального края. 

Сегодня мы поведаем вам о февральских праздниках Польши.

Традиции в Польше на Жирный четверг

Tłusty czwartek – это народный праздник в Польше, приходящийся на последний четверг перед Великим постом. В нынешнем году он выпал на 11 февраля.

«Жирным» праздник назвали из-за огромного количества пищи (в том числе приготовленной на масле или сале), употребляемой в этот день. Существует также традиция народных гуляний, карнавалов и других развлечений в Жирный четверг.

Праздник аналогичен Масленичной неделе у многих восточнославянских народов, который также восходит к древним языческим традициям проводов зимы и встречи весны.

Жирный четверг сегодня

В настоящее время традиция праздновать Жирный четверг сохранилась, но сместилась более в кулинарную сторону. Настоящим символом Tłusty czwartek является пончик. Огромный ассортимент, масса различных рецептов. Кушанья продают и в магазинах, и с уличных лотков.

Кроме пончиков традиционно пекут оладьи (pampuchy), сдобные пышки (racuchy), хворост (chrust). Дома готовят большое количество мясных блюд. В некоторых городах и поселках устраивают народные гуляния.

Активисты общества «Ясна Гура» в этот день собираются в Центре и угощают друг друга сладостями, изготовленными собственноручно.

Пепельная среда – день начала Великого поста

Popielec, czyli Środa Popielcowa wypada w 2021 roku 17 lutego

Пепельная среда является первым днем Великого поста в католической церкви, завершая карнавал за 46 дней до пасхального воскресенья (не считая воскресенья в этот период, это дает нам 40 дней поста).

Popielec, или Пепельная среда (Środa Popielcowa), день, начинающий период Великого поста (Wielkiego Postu) в католической церкви (но не только, еще англиканской, лютеранской и некоторых других). В православном календаре этот праздник соответствует чистому понедельнику.

В католической церкви совершается обряд посыпания головы верующих пеплом, символизиру-ющим покаяние и скоротечность жизни. По традиции этот пепел –из пальм (palm wielkanocnych), освященных в прошлом году во время литургии в Вербное воскресенье (Niedzielę Palmową).

Посыпая головы верующих пеплом, священник (kapłan) приговаривает: «Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię» или «Рrochem jesteś i w proch się obrócisz».

В Польше Пепельная среда – не выходной, а обычный рабочий день. Из-за зависимости от даты Пасхи, этот праздник является подвижным. Он всегда бывает между 4 февраля и 10 марта, за 46 дней до Пасхи (Wielkanocy). В 2021 году это 17 февраля. В этот день верующие не обязаны посещать мессу, но костелы бывают заполнены.

Popielec – это один из двух дней в литургическом году, в котором действует строгий пост, заключающийся в том, чтобы не есть мясные блюда и 2-3 дня в неделю ограничить прием пищи.

 *   *   *

Środa Popielcowa – 2021

Z powodu pandemii zmianie ulega obrzęd posypania głów popiołem w Środę Popielcową, która w tym roku przypada 17 lutego – takie zalecenie wydała watykańska Kongregacja Kultu Bożego i Dys-cypliny Sakramentów.

В связи с пандемией коронавируса изменен обряд посыпания головы пеплом в Пепельную среду – такую рекомендацию вынесла Конгрегация Богослужения и дисциплины Таинств Ватикана.

Zgodnie ze wskazówkami Watykanu, ksiądz w chwili posypywania popiołem głów wiernych musi mieć maseczkę, rękawiczki i wcześniej zdezynfekowane ręce.

Ватикан предупреждает, что ксёндз во время посыпания пеплом голов прихожан должен быть в защитной маске и перчатках, надетых на предварительно дезинфицированные руки.

Odstąpiono od zasady wygłaszania formuły: «Pamiętaj, że z prochu powstałeś i w proch się obrócisz» do każdej osoby w chwili tego obrzędu.

Не будут произноситься над каждым традиционные слова: «Помни, из праха вышел и в прах превратишься». Ксёндз произнесет их с алтаря, обратившись ко всем прихожанам одновременно.

14 Lutego Walentynki — Święto Zakochanych

W tym dniu zakochani obdarowują się «walentynkami», są to zazwyczaj drobne lub większe prezenty, wiersze, wierszyki zawierające wyznania miłosne. Czasami, bardziej zakochani i bardziej zdecydowani Panowie oświadczają się swoim wybrankom.

Kim był Święty Walenty?

 Leonhard Beck – Heiliger Valentin ok. 1510. Prawdopodobnie wszyscy już znamy zwyczaj obchodzenia Walentynek, ale czy wiecie kim był ich patron Święty Walenty? Otóż, w tradycji chrześcijańskiej odnajdujemy informacje o około jedenastu świętych o imieniu Valentine lub Valentinus i dwóch Świętych Walentynach (z Palestyny i Segowii).

Są to np. Walenty z Recji (zm. w 470 lub 475 roku) – pierwszy biskup Pasawy i krainy Retów; Walenty Berrio-Ochoa (zm. w 1861 roku); Valentine Jaunzarás Gómez (zm. w 1936 roku) i.in.

Jednak najbardziej prawdopodobnym świętym «odpowiedzialnym» za Święto Walentynek jest Święty Walenty z Ternii. Najpopularniejsza hagiografia opisuje go jako biskupa Ternii (miasta w Umbrii, w centralnych Włoszech), żyjącego w czasach Cesarza Rzymu Klaudiusza II Gockiego (ur. 213/214 – zm. 270 roku).

Według podań, Święty Walenty sprzeciwił się rozkazowi cesarza zakazującemu udzialania ślubów młodym mężczyznom. Rozkaz ten wynikał z przekonania doradców Klaudiusza, że nieżonaci mężczyźni są lepszymi żołnierzami niż żonaci. Biskup Walenty złamał jednak zakaz i błogosławił śluby młodych legionistów, za co został wtrącony do więzienia, gdzie zakochał się w niewidomej córce strażnika. Legenda mówi, że owa dziewczyna, dzięki miłości Walentego odzyskała wzrok. Gdy ta informacja dotarła do cesarza, kazał on zgładzić Walentego. Dzień przed egzekucją biskup napisał list do swojej ukochanej, który podpisał «Od Twojego Walentego» (ang: «From Your Valentine» – podpis stosowany do dziś na angielskich kartkach walentynkowych). Egzekucję Świętego Walentego wykonano w 14 lutego 269 r.

Święty Walenty – Patronat

Święty Walenty w Kościele Katolickim jest patronem ciężko chorych, zwłaszcza umysłowo chorych, epileptyków i podagryków, pszczelarzy i oczywiście zakochanych.

Historia Walentynek

Pierwsze ślady tego święta, uważane przez niektórych za wzmiankę o Walentynkach, odnajdujemy w poemacie z 1382 roku – «Sejm Ptasi». Niektórzy badacze literatury uważają, że może być to pierwsza wzmianka na temat święta 14 lutego, jednakże, jak twierdzą krytycy, luty nie jest w Anglii okresem ptasich godów, a Henry Ansgar Kelly zauważa, że poemat «Sejm Ptasi» napisany został z okazji zaręczyn króla Anglii Ryszarda II i Anny Czeskiej (Anne of Bohemia), które odbyły się 2 maja 1381 roku a więc w dniu, który w kalendarzu liturgicznym poświęcony jest Świętemu Walentemu biskupowi Genui.

 O «słodkiej Walentynce» pisze także na początku XV wieku Karol Orleański: «Jesuis desja d’amour tanné Ma tres doulce Valentinée…» (Karol Orleański, Rondo VI, wersy 1-2).

Święta Podobne do Walentynek

Luprecalia – Termin Walentynek pokrywa się z terminem święta wiosny, które odbywało się w starożytnym Rzymie w dniach 13-15 lutego. Luprecalia – to święto urodzaju i płodności obchodzone na cześć Fauna — boga upraw. Luprecalia były świętowane w Rzymie do czasu, kiedy to papież Gelazjusz I (492-496) zabronił ich obchodów.

Noc Kupały – O ile w europie zachodniej i południowej Walentynki obchodzone są od czasów średniowiecza, o tyle u słowian dniem zakochanych była raczej Noc Kupały (Sobótka), obchodzona w czasie letniego przesilenia, a więc w nocy z 21 na 22 czerwca. Walentynki zyskały większą popularność dopiero w latach 90-tych XX w.

Ciekawostki Walentynkowe

Amerykański Greeting Card Association szacuje, że z okazji Walentynek na całym świecie wysyłane jest około miliarda świątecznych kartek. Daje to Walentynkom drugie miejsce (za Świętami Bożego Narodzenia) w rankingu świąt, podczas których wysyła się najwięcej życzeń. Około 85% z tych życzeń wysyłają kobiety.

Wiersze i wierszyki na Walentynki

Będę patrzył w Twoje oczy

I calował usta Twe,

I dziekował będę Bogu,

Że Ty ciągle kochasz mnie!

Serce moje nie kłamie,

lecz bardzo mocno bije.

Ciebie jednego kocham,

dla ciebie jednego żyje.

Chcę ciągle marzyć, Chcę ciągle śnić,

Lecz bardziej pragnę Przy Tobie być!

Miłość jest jak cień człowieka,

Kiedy ją gonisz, ucieka,

Kiedy uciekasz, to goni.

 /J. Niemcewicz/

*   *   *

Miłość

Nie widziałam cię juz od miesiąca.

I nic.

Jestem może bledsza,

trochę śpiąca

trochę bardziej milcząca

lecz widać można żyć bez powietrza!

/Pawlikowska-Jasnorzewska/

*   *   *

O! gdzie miłość stawia siatki,

Nie figlujcie, moje dziatki!

Bo z miłością figlów ni ma:

Jak was złapie, to zatrzyma!

/Aleksander Fredro/

*   *   *

Życzenia walentynkowe

Wszystkim odwiedzającym nas zakochanym, życzymy w dniu ich święta spełnienia marzeń i szczęścia z wybrankiem/ą. A tym, którzy wciąż szukają swojej ‘drugiej połówki’, życzymy aby w końcu ją znaleźli — powodzenia.

Imieniny obchodzą: Cyryl, Metody, Walenty  oraz  Abraham, Adolf, Adolfa, Antonin, Auksencja, Auksencjusz, Auksenty, Dionizja, Dionizy, Dobiesława, Eleukadia, Eleukadiusz, Flawian, Florentyn, Jan Chrzciciel, Jerzy, Jordan, Józef, Konrad, Konrada, Krystyna, Liliana, Maro, Maron, Mikołaj, Modest, Niedamir, Niedomira, Niemir, Nostrian, Teodozja, Teodozjusz, Teodozy, Walentyn, Wincenty, Witalis, Zenon.

Przysłowia:

Gdy na święty Walek deszcze,

                                mrozy wrócą jeszcze.

Jak Walenty nie poleje,

                             to na wiosnę masz nadzieję.

Gdy na św. Walenty mróz,

                                   chowaj sanie, szykuj wóz.

Наталья   СИНЯВСКАЯ.